چند زیستی که دوزیستان را دور زد! / بازآفرینی نقش ضد زن در قالب کلیشه ای حیله گر

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی طنین یاس - روی موج سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر؛ نقد فیلم سینمایی «دوزیست» ساخته برزو نیک نژاد به قلم گالیا توانگر.

کارگردان و نویسنده: برزو نیک نژاد
تهیه کننده: سعید خانی
بازیگران: پژمان جمشیدی، جواد عزتی، هادی حجازی فر، ستاره پسیانی، مانی حقیقی، سعید پورصمیمی، مجید نوروزی، لیلی فرهاد پوری، الهام اخوان
موسیقی: آرمان موسی‌پور
فیلم‌برداری: علیرضا برازنده
تدوین: مهدی سعدی

خلاصه فیلم: در خلاصه داستان «دوزیست» آمده است: «دوزیسته دیگه، نره زیر آب که، میره زیر دست و پا له میشه.»
دوزیست ماجرای ورود ناگهانی و غیرمنتظره زنی به زندگی عطا (جواد عزتی) است. عطا به همراه پسرعمو (هادی حجازی فر) و دوستش ( پژمان جمشیدی) در یک گاراژ قدیمی و متروکه دریکی از محله‌های جنوب شهر تهران زندگی می‌کند. او مدل تبلیغاتی است و دلداده آزاده (ستاره پسیانی) است که در همسایگی‌شان برای سیفی (مانی حقیقی) مرد هیز و قلدر محله کارگری می‌کند. اما ورود مینا با رازهایی که دارد، همه معادلات و روابط زندگی عطا را یکسره به هم می‌ریزد و او را در دوراهی سختی قرار می‌دهد.
نقد فیلم: داستان فیلم ساده و یک خطی ست. دختری که عفتش لکه دار شده، در جمع مردان غریبه ای به عنوان مهمان وارد می شود و آن سه غریبه، هر یک می خواهند با نمایش لوطی گری، او را به سمت خود بکشانند.
برزو نیک نژاد کارگردان «دوزیست» در جلسه پرسش و پاسخ قیلم می گوید: « کار ما مشاور حقوقی داشته است و ایرادات حقوقی را به آن وارد نمی‌دانم. من سعی کردم یک قصه مردانه و لوطی‌وار را تعریف کنم و کلماتی که درباره زنان -بعضاً به‌کار می‌رود- مانند صیغه‌ای را صحیح نمی‌دانم.»

متاسفانه باید صراحتا گفت که «دوزیست» نه تنها زندگی یک زن صیغه ای تنها، وفادار به عهد و پیمانش و هجمه های هجوم آورده بر انتخاب او را نشان نمی دهد، بلکه از زن چهره ای می سازد «چند زیست» که در پی هر پیشنهاد حمایتی می دود و فرقی هم نمی کند مرد لوطی زندگی او چه کسی است؟
اگر چه برخی معتقدند که داستان این فیلم ما را به یاد فیلم فارسی های گذشته می اندازد، اما صراحتا باید گفت در بدنه داستانی «دوزیست» که نام «چندزیست» برایش برازنده تر است، همان میزان غیرت و مردانگی و لوطی گری فیلم فارسی را هم نمی بینیم.
جواد عزتی در نقش عطا بازی خوبی را ارائه داده، با این حال در حد یک قهرمان و لوطی تمام عیار، نقشش از کار در نیامده است. به نظر می رسد لوطی های فیلم های مسعود کیمیایی، لوطی های تمام عیارتری هستند و عطا یک نمونه خسته و وازده از آن نمونه لوطی های کیمیایی است.
در دوزیست وقت زیادی برای معرفی تک تک شخصیت ها صرف می شود، اما در حین بازی کاراکترها خوب از آب در نمی آیند. برای مثال دلیل آن همه عصبانیت و خشم کاراکترعطا(جواد عزتی) تا پایان برای مخاطب مشخص نمی شود.
علی رغم این که گفته شده فیلمنامه «دوزیست» مملو از دیالوگ های تاثیر گذار است، حتی یک جمله تاثیر گذار از دهان لوطی درجه یک فیلم (عطا) نمی شنویم.
بی شک نقش ستاره پسیانی (آزاده) پررنگ تر، محوری تر، قوی تر از نقش قهرمان فیلم (عطا) در آمده است. بازیش و دیالوگ هایش، ما را مجاب می کند که او یک زن برخاسته از طبقه پایین اجتماع با آرزویِ بزرگ رهایی از شرایط بد زندگی اش است. او را قهرمان تر از قهرمان اصلی فیلم می یابیم.

حوض میانه خانه (لوکشین فیلم) در منطقه پایین شهر، یک انتخاب بی نظیر برای فضای فیلم «دو زیست» بوده است. این حوض آن قدر ظرفیت ایجاد پرسش در ذهن تماشاگر را دارد که باید برای انتخاب آن کف زد.
عطا و دوستش در سکانسی مجبور می شوند در زیر آب این حوض خود را مخفی کنند و دیده نشوند. مثل بسیاری از دوزیستان که در حین احساس خطر زیرآبی می روند و خودشان را از نگاه ها حذف می کنند تا دمی نفس بکشند و لااقل به خویشتن خویش بازگردند.
یک معنای دیگر هم به ذهن متبادر می شود. دخترک مهمان که در ابتدای ورودش به داستان فیلم، به خاطر لمس مشکلاتش، حس هم دردی داشته ایم، نیز از همین زیرآبی رفتن برای رهایی بهره می گیرد. با عطا جلو چشم همگان داستان عاشقانه ای را رقم می زند و سپس با زیرآبی رفتن به همراه دوستی که در ظاهر دست و پا چلفتی است و تحت لوای فرمان دو رفیق دیگرش روزگار می گذراند، فرار می کند و اتفاقا خوشبخت هم می شود.
حالا براستی کدام نوع زیرآبی رفتن ما را به سعادت واقعی می رساند؟
انتهای پیام/*