چهار اصل محوری سبک زندگی و تربیتی امام محمدباقر علیه السلام

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی طنین یاس - روژان زندیه : امام محمدباقر علیه السلام ملقب به باقرالعلوم، امام پنجم شیعیان است. مادر بزرگوار ایشان فاطمه بنت الحسن سلام الله علیها و پدر بزرگوار ایشان علی بن حسین امام سجاد علیه السلام است. چون نسب امام محمد باقر(ع) هم از پدر و هم از مادر به امام امیرالمؤمنین علیه السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌رسد به ایشان علوی بین علویین و فاطمی بین فاطمیین گفته می‌شود.
امام محمدباقر علیه السلام ضمن درک دو امام قبل از خود- پدربزرگوارشان امام سجاد و امام حسین علیهما السلام -در حادثه کربلا نیز حضور داشتند و در آن زمان کودکی 3 ساله بودند، شاید همین مسئله و شرایط فرهنگی و سیاسی حاکم بر آن زمان باعث شد که ایشان تنها امامی باشند که به فرزندشان - امام جعفر صادق (ع) - وصیت کنند که مقداری از مال او را وقف کند تا پس از شهادت شان تا 10 سال در ایام حج و در منی، محل اجتماع حاجیان برای سنگ انداختن به شیطان (رمی جمرات) و قربانی کردن برای او محفل عزا اقامه کنند.
وحدت در سبک زندگی ائمه اطهار برگفته از نور واحد ایشان
فردا اول رجب سالروز میلاد با سعادت امام محمدباقر علیه السلام است، بهترین فرصت برای آشنایی بیشتر با سبک زندگی این امام همام. مجتبی خیراندیش کارشناس مسائل مذهبی و مدرس تربیت اسلامی در گفت وگو با خبرنگار طنین یاس در خصوص سبک زندگی امام محمدباقر علیه اسلام با اشاره به اینکه ائمه اطهار همگی نوری واحد هستند گفت: سبک زندگی آنها برگرفته از سبک زندگی نبوی، علوی و فاطمی است و از این رو وجه شباهت های زیادی در سبک زندگی آنها مخصوصا در حوزه روابط با مردم، مناسبات خانوادگی و .. می توان دید.
چهار محور سبک زندگی ائمه اطهار علیهم السلام
این محقق سبک زندگی اسلامی، تصریح کرد: سبک زندگی اسلامی در سیره ائمه اطهار در چهار محور می تواند مورد بررسی قرار گیرد که امام محمدباقر علیه السلام نیز از آن مستثنی نیست: نخستین آنها، قرآن محوری است که یکی از اصول سبک زندگی اسلامی در سیره اهل‌بیت(ع) است ، دومین آنها ، بخشندگی است در واقع تمامی اهل‌بیت(ع) بخشندگی نسبت به مردم را چه از حیث عاطفی، روانی و مالی در زندگی‌شان اصل قرار داده بودندو سومین و چهارمین اصل محوری سبک زندگی اسلامی در سیره اهل‌بیت(ع)، موضوع رابطه با خدا، عبادت و مبارزه با دشمن است که این موارد در همه زندگی اهل‌بیت(ع) پررنگ است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه ائمه اطهار بهترین الگو در سبک زندگی اسلامی در حوزه خانواده هستند، گفت: متأسفانه امروزه روانشناسان و کارشناسان حوزه زنان و خانواده با افتخار تمام آنچه غرب به عنوان راهکارهای روابط زناشویی و ارتباط والدین با فرزندان ارائه داده اند را به خورد مردم می دهند گفت: روایات بسیار آموزنده ای در این خصوص از سبک زندگی ائمه اطهار وجود دارد که می تواند بهترین الگو برای زوج ها و والدین باشد.
توجه امام محمدباقرعلیه السلام به زیبایی و خودآرایی برای همسر
این کارشناس مسائل مذهبی با استناد به روایتی از کلینی در الکافی، ج 6، ص 448 گفت: حسن بصری می ‌گوید: من به همراه یکی از دوستانم به منزل امام باقر رفته، بر او وارد شدیم. برخلاف تصور خویش، آن حضرت را در اتاقی مفروش، آراسته و زینت شده یافتیم و بر دوش وی پارچه‌ای به رنگ گلهای سرخ مشاهده کردیم. محاسن را قدری کوتاه کرده و بر چشمان سرمه کشیده بود.مسایل خود را با آن حضرت در میان گذاشتیم و سؤالهایمان را پرسیدیم و ازجا برخاستیم. هنگام خارج شدن از منزل، امام باقر به من فرمود: همراه با دوستت، فردا هم نزد من بیایید. گفتم: بسیار خوب، خواهیم آمد. چون فردا شد، با همان دوستم به خانه امام رفتیم، ولی این بار به اتاقی وارد شدیم که در آن، جز یک حصیر، هیچ امکاناتی نبود و امام پیراهنی خشن بر تن داشت! در این هنگام امام باقر به رفیق من، رو کرد و فرمود: ای برادر بصری! اتاقی که دیشب مشاهده کردی و در آنجا نزد من آمدی از همسرم بود که با او ازدواج کرده‌ام و در واقع آن اتاق، اتاق او بود و لوازم آن نیز، لوازم و امکاناتی است که او آورده است. او خودش را برای من آراسته بود و من نیز می‌بایست عکس العمل مناسبی داشته باشم و خودم را برای او بیارایم و بی‌تفاوت نباشم...
غفلت از آموزه های تربیتی - خانوادگی، ائمه اطهار (ع) نوعی ناسپاسی و کفران نعمت است
این مدرس تربیت اسلامی با تأکید براینکه روایت فوق نشان دهنده ی پیشگامی اسلام و آموزه های دین مبین در مسئله کسب رضایت زن و شوهر از بعد عاطفی و زیبایی بصیری نسبت به داشته های روانشناسی غربی، ادامه داد: غفلت از چنین داشته های فرهنگی و اجتماعی که به ذات دستورات مبین دین اسلام ظرفیت استفاده در همه ادوار را داشته و حکم جهانی شدن دارند، نوعی ناشکری از نعمات و رحمات خداوند است.
حفظ روابط عاطفی و معاشرت با فرزندان و دوستان از مؤلفه های سبک زندگی امام محمد باقر (ع)
خیراندیش یکی دیگر مؤلفه های سبک زندگی امام محمدباقر علیه السلام را ارتباط عاطفی با فرزندان و صمیمیت و معاشرت با دوستان دانست و افزود: متأسفانه امروزه با وارد شدن سبک های زندگی دیجیتالی و اینترنتی حتی ارتباط با فرزندان و معاشرت با دوستان بسیار کم رنگ شده است و این مسئله تأثیر بسزایی در تربیت فرزندان، اجتماعی شدن آنها و مسائل روانشناسی و روانشناختی آنها دارد. همچنین با کم شدن روابط اجتماعی و دوستانه افراد با هم مسائلی مثل تنهایی و افسردگی نیز بیشتر شده است.
وی در ادامه با اشاره به روایتی در خصوص نحوه رفتار امام محمدباقر با فرزندشان گفت: یکی از فرزندان حضرت، بیمار بود و وضع وخیمی داشت و امام از این موضوع بسیار ناراحت بود. سرانجام بیماری او بهبود نیافت و به مرگ وی انجامید. امام از درگذشت او بسیار متأثر شد. صدای شیون و زاری اهل خانه بلند شد، امام به بالین فرزند خود رفت، ولی لحظاتی بعد با چهره ای گشاده بیرون آمد که موجب تعجب برخی از حاضران شد و در این مورد از ایشان پرسیدند، حضرت فرمود: «ما دوست داریم آن که دوستش داریم (فرزندمان) سلامت باشد، ولی وقتی خواست خدا در مورد ما نازل شد، به آنچه او دوست دارد، گردن می نهیم.»
این کارشناس تاریخ اسلام ادامه داد: این روایت نشان دهنده صبر، بردباری در پیش آمدهای ناگوار، رضایت دادن به رضایت خدا و از همه مهمتر اعتقاد عملی به این است که فرزند امانتی از خدا در دست ماست. اما در روایتی دیگر از امام محمدباقر علیه السلام متوجه نوع محبت ایشان به دوستان و شیعیان شان می شویم، « ابی عبیده » می گوید: « من (در سفری) با امام محمد باقر(ع) هم کجاوه بودم. نخست من سوار می شدم و سپس او سوار می شد و به محض سوار شدن سلام و احوال پرسی می کرد؛ درست مانند کسی که مدت هاست دوست خود را ندیده، سپس دست می داد و مصافحه می کرد... آن حضرت در این باره فرمود: هرگاه دو مؤمن به هم برسند و با هم دست بدهند و حال یکدیگر را بپرسند، خداوند گناهان آنها را می ریزد و پیوسته به آن دو نظر می کند تا هنگامی که از هم جدا شوند... هرگاه دو مؤمن با هم دست بدهند خداوند دست خود را در میان دست آنها درمی آورد و با آن کس که بیشتر دست دیگری را بفشارد، دست می دهد.»
سبک تربیتی امام محمدباقر علیه السلام
این مدرس تربیت اسلامی از دیگر مؤلفه های تربیتی در سبک زندگی امام محمدباقر علیه السلام را توجه به نقش تربیتی والدین، تکریم شخصیت کودک، گزینش نام نیک ، گفت وگوی صیمیمانه با کودکان برشمرد و گفت: سلام دادن به فرزندان، ابراز محبت به کودک، رعایت مساوات در بین کودکان، گرامی داشتن همسر و توجه به انتخاب همسر و حتی دایه ای که کودک را شیر می دهد از دیگر سبک های تربیتی امام محمدباقر علیه السلام دانست.
الگوی تربیت معنوی امام محمدباقر از سه سالگی تا هفت سالگی کودک
خیراندیش در ادامه به توجه امام محمدباقر علیه السلام به نقش تربیت معنوی کودکان اشاره کرد و گفت: اینکه بعد از گذشته 20 سال از تولد فرزند والدین تازه به فکر این می افتند که فرزندشان نماز نمی خواند یا روزه نمی گیرد یا در میان دختران توجه به حجاب کمتر شده است، هیچ دلیلی وجود ندارد مگر کم توجهی به الگوهای تربیتی – اعتقادی، الگوهایی چون ائمه اطهار است. امام باقر علیه السلام در یک گفتار حکیمانه مراحل تربیت معنوی فرزندان را شرح داده و چگونگی تربیت آنان را در سنین مختلف بیان می دارد . طبق رهنمود آن حضرت، والدین باید در سه سالگی کلمه توحید (لا اله الا الله) را به کودک یاد دهند . در چهار سالگی کلمه رسالت (محمد رسول الله) را به او بیاموزند و در پایان پنج سالگی او را آزمایش نمایند . اگر راست و چپ را می شناسد، صورتش را به سوی قبله متوجه ساخته و به او بگویند رو به سوی قبله سجده کند . در شش سالگی اجزاء نماز و رکوع و سجده صحیح را یادش دهند تا سن او به آخر سال هفتم برسد . در آن موقع به او بگویند: دست ها و صورتش را بشوید و آنگاه به نماز بایستد.
کسب روزی حلال با کار و تلاش و رسیدگی به نیازمندان سبک زندگی اجتماعی امام محمدباقر علیه السلام
وی در ادامه با اشاره به وضعیت کنونی جامعه و کاهش سطح درآمدها گفت: ایام عید نزدیک است و قطعا قشر کم در آمد و آسیب پذیر بیش از هر زمان دیگری نیازمند کمک های مردم هستند، یکی از سبک های زندگی ائمه اطهار به ویژه امام محمدباقر توجه به قشر فقیر و کمک رسانی به آنها بود نکته قابل توجه در این مسئله این است که ائمه اطهار ما دست بر خاک نمی زدند تا طلایی کسب کنند و آن را به فقرا بدهند بلکه با کار روزانه با زحمت و عرق جبین چون ما علاوه بر کسب درآمد حلال برای خانواده به نیازمندان نیز کمک می کردند.
کارشناس مسائل مذهبی با استناد به روایتی از محمد بن منکدر که یکی از حفاظ قرآن در عصر امام باقر بود، گفت: روزی از مدینه بیرون آمدم و در صحرا محمد بن علی بن الحسین علیه السلام را دیدم . او در حالی که بدن چاقی داشت در کنار دو غلام سیاه پوست کار می کرد پیش خود گفتم سبحان الله پیرمردی از قریش، در چنین ساعتی از روز با این وضعیت برای به دست آوردن دنیا در تلاش است. باید او را موعظه کنم.
- نزد او رفتم و گفتم: خداوند تو را حفظ کند. اگر در این حال که هستی اجل تو برسد چه خواهی کرد؟
- فرمود: «اگر در این حالی که هستم اجلم برسد، در حالی که در اطاعت خدا بوده ام از دنیا رفته ام. من با کار کردنم، خودم و عیالم را از محتاج بودن به تو و دیگر مردمان حفظ می کنم. وقتی از سر رسیدن اجل هراسناک خواهم بود که اجل مرا در حال نافرمانی خدا دریافته باشد.»
این مدرس تربیت اسلامی، با بیان اینکه، حضرت، مخارج فراوانی داشت و همه را از طریق کار و تلاش تهیه می کرد. آن امام غیر از خانواده و فرزندان به افراد نیز رسیدگی می نمود، از جمله: خانواده پدر بزرگوارشان امام سجاد (ع)، فقرای مدینه، خانواده شیعیانی که دچار فشار حکومت بنی‏امیه قرار گرفته بودند و همچنین افرادی که از نقاط دور به محضر امام رسیده و تقاضای کمک مالی می کردند، گفت: از اینرو، امام باقر (ع) در طول مدّت زندگانی اش، علاوه بر انجام عباداتِ واجب و مستحبّی و نیز پرورش شاگردان ممتاز و صالح، به سر و سامان دادن زندگی اقشار آسیب پذیر نیز بسیار اهمیّت می داد و چنین می فرمود:لأن أعول أهل بیت من المسلمین، و اشبع جوعتهم، و أکسو عورتهم، و أکف وجوههم عن الناس، أحب إلی من أن أحج حجة و حجة و حجة حتی انتهی إلی عشر و عشر و عشر، و مثلها و مثلها حتی انتهی إلی سبعین. ( اگر هزینه زندگی خانواده‏ای مسلمان را بپردازم، سیرشان سازم، آنها را بپوشانم و از مردم بی‏نیازشان گردانم، نزد من، محبوب‏تر از آن است که حج بگزارم و حج بگزارم و حج بگزارم تا ... هفتاد حج مستحبی.)
انتهای پیام/*